Kategori: Makaleler

Cünüp Olursak Ne Olur? Bir Antropoloğun Kültürler Arası Yolculuğu Bir antropolog olarak farklı toplumlarda bedensel ritüellerin, inançların ve sembollerin insanlar için ne anlama geldiğini anlamak her zaman büyüleyicidir. “Cünüp olmak” kavramı da bu kültürel çeşitliliğin en çarpıcı örneklerinden biridir. Çünkü temizlik, saflık ve kutsallık, insan topluluklarının kimliğini şekillendiren temel yapı taşlarındandır. Bu yazıda “cünüp olursak ne olur?” sorusuna yalnızca dini değil, antropolojik bir pencereden bakacağız. Ritüellerin Antropolojik Derinliği Antropolojiye göre ritüeller, toplulukların görünmez sınırlarını belirleyen sosyal eylemlerdir. Cünüplük hali de bu sınırların en eski biçimlerinden biridir. Birçok kültürde bedenin belirli durumları “kirli” veya “kutsaldan uzak” olarak görülür. Bu durumlarda kişi,…

Bütün Vücudu Yıkamak Gusül Sayılır mı? Antropolojik Bir Bakış Açısıyla İnceleme Bir antropolog olarak, kültürlerin farklılıklarını, insanların dünyayı nasıl algıladığını ve bu algıların toplumsal ritüellere nasıl yansıdığını keşfetmek her zaman beni büyülemiştir. Farklı toplumların, bireylerin bedenleriyle nasıl ilişki kurduğuna ve bu ilişkiyi nasıl bir anlam çerçevesine oturttuklarına dair sorular sormak, insan doğasına dair daha derin bir anlayış geliştirmemizi sağlar. Gusül, İslam kültüründe bedenin temizlenmesi için belirli kurallara dayanan dini bir ritüelken, “bütün vücudu yıkamak gusül sayılır mı?” sorusu, hem dini hem de kültürel bir sorgulama alanı açar. Bu yazıda, gusülün sadece dini değil, kültürel bir pratik olduğunu ve bedenin temizlenmesinin…

BT ve MR Nasıl Ayırt Edilir? Psikolojik Bir Mercekten İnsan Zihninin Görünmeyen Katmanları Bir psikolog olarak, insan zihninin karmaşık labirentlerinde dolaşırken en sık karşılaştığım şey, insanların bilgiye nasıl ulaştığı ve anlamı nasıl yapılandırdığıdır. Günümüzde teknolojik tıbbın iki önemli tanı aracı olan BT (Bilgisayarlı Tomografi) ve MR (Manyetik Rezonans Görüntüleme), yalnızca bedeni değil; aslında zihnimizin “görmek” ve “anlamak” biçimini de yansıtır. Peki, bir insan beyninin içinde olup biteni bu kadar merak ederken, BT ve MR arasındaki farkları sadece tıbbi açıdan değil, psikolojik açıdan da nasıl anlamlandırabiliriz? Bilişsel Psikoloji Perspektifinden: Zihnin Tarama Biçimi BT ve MR’ın farkı, insanın bilgi işleme biçimi ile…

Biyogaz Gübre Ne Demek? Gücün, Kaynağın ve Dönüşümün Siyaseti Bir siyaset bilimci olarak, toplumsal düzenin enerjisini hep merak etmişimdir. Kim üretir, kim tüketir, kim karar verir? Bu sorular yalnızca ekonomiyle değil, iktidarın doğasıyla da ilgilidir. Biyogaz gübre kavramı da, bu açıdan bakıldığında yalnızca tarımsal bir yenilik değil, aynı zamanda güç ilişkilerinin yeniden tanımlandığı bir politik dönüşüm alanıdır. Çünkü enerji, tarih boyunca iktidarın en görünmez ama en etkili aracıdır. Bugün “biyogaz gübre” dediğimizde, kulağa çevreci ve teknik bir kavram gibi gelir. Ancak derinlemesine baktığımızda, bu kavramın merkezinde bir iktidar mücadelesi, bir ideolojik yönelim ve bir vatandaşlık tartışması yatar. O halde soralım:…

Denizlili Ünlü Kuyumcu Kimdir? Köklerden Markaya Uzanan Bir Hikâye Tutkuyla peşine düştüğüm sorular vardır; cevabını bulduğumda bile “Bu öykü nasıl başladı, bugün nereye evrildi, yarın bizi nereye götürür?” diye sormadan duramam. “Denizlili ünlü kuyumcu kimdir?” sorusu da tam böyle: Sadece bir isim aramıyoruz; bir zanaatin, bir ailenin ve bir markanın Türkiye mücevher hikâyesindeki yerini arıyoruz. Cevap, kökleri Denizli-Çivril’e uzanan Kamer Ailesi ve özellikle Atasay Kamer’dir; bugün ailenin çok kuşaklı yolculuğu, Atasay markasıyla sürmektedir. ([Vikipedi][1]) Gel, bu hikâyeyi birlikte; kökenleri, bugünkü yansımaları ve gelecekteki etkileriyle, akıcı ama derinlemesine bir mercekten izleyelim. Kökler: Çivril’in Sarraf Tezgâhından Doğan Aile Geleneği Kamer Ailesi’nin kuyumculuk…

Adetli Değilken Kan Gelmesi Ne Anlama Gelir? Küresel ve Yerel Bakış Açılarıyla Bir Yolculuk Bedenin verdiği küçük sinyaller bazen bizi en derin meraklara sürükler. Özellikle de kadın bedeni söz konusu olduğunda… Adet döngüsü dışında görülen kanama, birçok kişinin kafasında soru işaretleri yaratır: “Normal mi?”, “Bir şeylerin habercisi mi?”, “Benimle ilgili bir sorun mu var?” Aslında bu sorular sadece bireysel kaygılar değil, aynı zamanda toplumların kadın bedenine bakışının da bir yansımasıdır. Bu yazıda, adetli değilken kan gelmesinin anlamını tıbbi, kültürel ve sosyal yönleriyle birlikte ele alacak; farklı coğrafyaların bu olguya nasıl yaklaştığını keşfedeceğiz. — Fizyolojik Temel: Bedenin Sessiz Dili Adet döngüsü…

İlk Kalp Krizi Belirtileri Nelerdir? Bir Psikoloğun İçsel Merceğinden Kalbe Yolculuk Bir psikolog olarak her zaman şunu merak etmişimdir: beden ne zaman konuşmaya başlar ve biz onu ne zaman duymamaya karar veririz? Kalp krizi, tıbbi bir olay gibi görünse de, aslında insan zihninin, duygularının ve sosyal ilişkilerinin derinliklerinde yankılanan bir uyarıdır. Bu yazıda kalp krizini yalnızca fizyolojik bir olay olarak değil, aynı zamanda bir psikolojik süreç olarak da ele alacağız. Bilişsel Psikoloji Perspektifinden Kalp Krizi Belirtileri İnsan beyni, her bedensel sinyali anlamlandırma eğilimindedir. Bilişsel psikoloji açısından bakıldığında, kalp krizi öncesi yaşanan belirtiler—örneğin göğüs ağrısı, nefes darlığı, baş dönmesi—çoğu zaman “geçici…

Gıdıklanma Neden Olur? “Bedenin en hassas noktalarına dokunulduğunda, gülümsemenin ötesinde ne hissedilir?” Bu soru, gıdıklanmanın yalnızca bir fiziksel tepki değil, aynı zamanda insan olmanın derinliklerine dair bir pencere sunduğunu gösterir. Gıdıklanma, tarihsel olarak hem eğlenceli bir oyun hem de bazen acı veren bir deneyim olarak var olmuştur. Ancak, bu basit gibi görünen fenomenin ardında yatan bilimsel ve felsefi boyutları keşfetmek, insan doğasına dair önemli ipuçları sunar. Gıdıklanmanın Bilimsel Temelleri Gıdıklanma, vücudun belirli bölgelerine dokunulduğunda ortaya çıkan istemsiz kas kasılmaları ve gülme tepkileriyle kendini gösterir. Bu tepkinin iki ana türü vardır: knismesis ve gargalesis. Knismesis, hafif bir dokunuşla oluşan ve genellikle…

Gök Gürültüsü Neden Olur Dinî? Edebiyatın Göğünde Yankılanan Bir Soru Giriş: Kelimelerin Gök Gürültüsü Edebiyat, insanın iç sesini gökyüzüne taşıma biçimidir. Her kelime, bir şimşek gibi zihinde çakar; her cümle, tıpkı bir gök gürültüsü gibi ruhun derinliklerinde yankılanır. Bir edebiyatçı olarak bana göre “Gök gürültüsü neden olur dinî?” sorusu yalnızca fiziksel bir olgunun açıklaması değildir. Bu soru, yüzyıllar boyunca şiirlerin, kutsal metinlerin ve mitlerin içinde yankılanan bir anlam arayışıdır. Gök gürültüsü, insanoğlunun Tanrı’yla kurduğu duygusal, sembolik ve estetik bağın sesidir. Gök Gürültüsünün Sesi: Kutsal Metinlerdeki Yankı Gök gürültüsü, dinî anlatılarda çoğu kez ilahî bir uyarı, hatırlatma ya da kudretin sembolüdür.…

Handikap 1 0 2 Ne Demek? Bilimsel Bir Bakışla Futbol Bahislerinin Matematiği Futbolu sadece bir oyun olarak değil, bir olasılıklar laboratuvarı olarak görmeyi seven biri olarak bugün karşında ilginç bir konu var: “Handikap 1 0 2 ne demek?” Bahis dünyasının teknik terimlerinden biri gibi görünse de, aslında arkasında olasılık teorisi, istatistik ve insan psikolojisinin birleştiği bir sistem var. Gel, bu terimi sadece bir bahis dili olarak değil, bilimsel bir mercekten inceleyelim. — Handikap Sisteminin Bilimsel Temeli Handikap sistemi, farklı güçteki takımlar arasında denge kurmak için kullanılan bir “olasılık dengeleme” yöntemidir. Bu sistemin kökeni, istatistikteki normalizasyon ilkesine dayanır. Yani güçlü takımın…